Puisi Dalam Teater

I

Ada waktu puisi sudah tertanam di dalam teks, ia dimasukkan ketika di fasa penulisan, dan ada waktu puisi masuk ketika proses pengarahan, ketika saya merasakan ada sesuatu yang hilang, lalu saya selitkan puisi untuk dapatkan efek perasaan yang diperlukan.

Dari Teater Normcore: Double Bill (2018) sampai Teater Normcore: Hamlet Fansuri (2019) telah saya selitkan puisi-puisi dari Amir Hamzah, William Blake, Sapardi Djoko Damono, Sitor Situmorang, Usman Awang, Comte de Lautréamont dan Hamzah Fansuri ke dalam play saya. Setakat ini saya utamakan yang dalam bahasa Melayu, tetapi dalam masa sama saya juga terdedah dengan ribuan puisi Inggeris dan menunggu masa yang sesuai untuk mempunyai aktor dengan lidah yang fasih, atau situasi yang memerlukan, agar boleh saya selitkan puisi-puisi yang lazat dan dalam masa sama bertaut dengan cerita.

Biasanya saya gunakan puisi sebagai ekspresi yang paling padu. Menariknya puisi ini, ia abstrak dan kurang jelas untuk difahami, tapi ia cantik dan sedap didengar, selain dalam masa sama ia menggetarkan emosi buat mereka yang di dalam frekuensi/genta yang sama. Jika bulu roma saya naik bila puisi dibacakan, saya tahu ia di ruang play yang betul.

Poin teater adalah untuk setiap orang di dalam ruang yang sama, berkongsi frekuensi/genta dan fokus yang sama—ini tak hanya di kalangan pembikin, tetapi juga sekali bersama audiens. Teater tak boleh wujud tanpa audiens. Audiens adalah sebahagian daripada teater. Ini yang buat teater istimewa pada saya, berbeza dengan sastera atau filem, audiensnya boleh datang kemudian, sebab karya itu kekal untuk dinikmati oleh generasi masa depan. Tetapi dengan teater, audiens perlu ada pada ketika itu juga untuk ia, sebuah komuniti sementara, wujud. Audiens tiada sebelum dan selepas pementasan.

II

Dalam pengakhiran filem THE STORY OF THE LAST CHRYSANTHEMUMS (1939) oleh Kenji Mizoguchi, watak isteri menyuruh suaminya seorang pelakon kabuki untuk ke pesta pasca pementasan meraikan audiens di pesisir sungai, sebelum si isteri lalu mati dengan sayup-sayup bunyi pesta kedengaran dari jauh. Si suami di atas perahu mewah, berdiri memberi tanda hormat kepada audiens/penduduk kampung setempat sementara isterinya terkorban.

Ridhwan Saidi